Źródło: Goniec Górnośląski Nr 18/2687
Autor: Iwona Michalak-Widera, Katarzyna Węsierska
Zdecydowanej większości z nas, podczas wystąpień publicznych, towarzyszy stres. Popularnie mówi się, że „zżera nas trema”. Podenerwowanie przed wystąpieniem nawet w małym i znanym gronie jest naturalne. Stres jest tym bardziej uzasadniony, gdy przyjdzie nam przemówić przed dużym gremium. Trzeba jednak zadbać, by zbyt silne podenerwowanie nie zniweczyło naszych wysiłków, czyli efektownej i skutecznej wypowiedzi. Stres w małej dawce jest wręcz pomocny. Podkreślał to G. Holoubek – nieżyjący już popularny aktor polski – twierdząc, że „…dzień, w którym przestanę odczuwać tremę będzie dniem, w którym porzucę aktorstwo”. Jak się jednak uporać z paraliżującym stresem, który dezorganizuje naszą wypowiedź? Oto kilka wskazówek, które warto zastosować przed każdym wystąpieniem publicznym. Po pierwsze należy być dobrze przygotowanym, tzn. gotowe przemówienie trzeba przećwiczyć przed lustrem lub bliskimi osobami. Należy także myśleć pozytywnie, uwierzyć w dobre nastawienie swoich słuchaczy. Warto przypomnieć sobie pozytywne doświadczenia związane z publiczną wypowiedzią. Jeśli wcześniej nie było okazji do przemawiania, należy pomyśleć o sytuacjach, w których uczestniczyliśmy, jako słuchacze i miło je wspominamy. Czasem pomaga przywołanie w pamięci jakiegoś zabawnego zdarzenia – niekoniecznie związanego z mówieniem. Pośmiejmy się głośno – to działa!
Co zrobić, gdy będziemy musieli przemówić „a vista” tzn. bez czasu na przygotowanie się? W sytuacjach, gdy musimy improwizować warto zastosować kilka prostych rad specjalistów w dziedzinie przemawiania publicznego. Oto one:
* Zadbaj o spokój i zrelaksuj się.
* Skoncentruj się i ustal strukturę swojej wypowiedzi.
* Określ główną tezę, tzn. organizuj swoją wypowiedź wokół głównego tematu.
* Pamiętaj o zasadzie 3 x „P”: powiedz, o czym powiesz, powiedz to i powiedz, co powiedziałeś.
* Wyeliminuj nerwowy słowotok – panuj nad tempem swojej mowy.
* Zrób pauzę, zanim na koniec podsumujesz swoją wypowiedź.
Każde wystąpienia, by było zrozumiałe powinno mieć logiczną strukturę: wstęp, rozwinięcie, zakończenie. Na wstępie „powiedz, o czym powiesz”. Wprowadzenie słuchaczy w zagadnienie to około 15% wystąpienia. Powinno się w nim znaleźć: przedstawienie tematu wystąpienia, nawiązanie kontaktu ze słuchaczami i skupienie uwagi słuchaczy. Drugim elementem wypowiedzi jest rozwinięcie, czyli „powiedz to, co masz powiedzieć”. Winno ono zająć około 75% wypowiedzi. Częściami składowymi są: omówienie tematu, tj. zaprezentowanie głównych tez i dowodów na nie, a także podtrzymanie zainteresowania audytorium. Ostatnim elementem jest zakończenie, czyli „powiedz, o czym powiedziałeś”. To nic innego jak konkluzja całego przemówienia, która zajmuje około 10% czasu. Wówczas trzeba podsumować główne tezy, wyciągnąć wnioski oraz podziękować słuchaczom za uwagę.
Ciekawie rozpocząć swoją mowę to połowa sukcesu. Można skorzystać ze znanego cytatu czy interesującego aforyzmu. Można zadać pytanie retoryczne, czyli takie, na które mówca odpowiada sobie sam, nie oczekując odpowiedzi. Ma ono raczej zaintrygować słuchaczy i skupić ich uwagę. Warto zacytować interesujące dane statystyczne, podać definicję czy słowo-klucz pasujące do naszej przemowy. Można przytoczyć zaskakujące fakty lub opisać bieżące wydarzenie adekwatnie do przedmiotu wypowiedzi, jakąś osobistą historię, bądź też opowiedzieć anegdotę. Nie można zapomnieć o sprecyzowaniu celu wypowiedzi. To Platon mawiał: „Najważniejszy jest początek…”. Trzeba jednak pamiętać, że na początku nasz stres będzie najsilniejszy, dlatego wstęp – pierwsze kilka zdań – warto „wykuć na blachę”. Publiczność wybaczy nam odrobinę tremy – w ten sposób okazujemy nasz respekt i szacunek dla tematu i słuchaczy. Jednak nad tremą musimy szybko zapanować. Mówca zestresowany męczy audytorium.
Często osoba przemawiająca, po dobrze spełnionym obowiązku, tj. wstępie i rozwinięciu, zapomina o zakończeniu. Specjaliści radzą „zakończ w dobrym stylu!”. Co to oznacza? Oto kilka sposobów: przypomnij główną tezę, postaw słuchaczom zadanie, wezwij do działania, krótko podsumuj przemówienie, przedstaw temat wystąpienia w szerszym kontekście, opowiedz historię, zacytuj wiersz lub aforyzm, przekaż prezent, nagrodę, wyróżnienie – oczywiście słowami, złóż życzenia i podziękuj za uwagę. Należy pamiętać, że efektowne zakończenie wystąpienia decyduje o ogólnym dobrym wrażeniu. A więc do dzieła!