Źródło: Magazyn Szkolny 11/2010
Autor: Karolina Włoczyk
W piątek w Sali Sesyjnej Urzędu Marszałkowskiego odbyła się konferencja „Profilaktyka logopedyczna w systemie edukacji”. Dyskusji i wykładom przysłuchiwali się licznie zgromadzeni nauczyciele i pedagodzy, którzy mieli następnie możliwość wykorzystania zdobytej podczas wykładów wiedzy w praktyce.
Jąkanie, seplenienie, miękkie „r” to pestka w porównaniu z tym, z jakimi problemami radzą sobie na co dzień logopedzi. To również problemy dzieci słabo mówiących, niedosłyszących, albo nie mówiących wcale. To także to także pomoc dzieciom, które urodziły się z wadami twarzoczaszki, które mają problemy z mówieniem po jakichś urazach czy praca z osobami starszymi, które utraciły już nabytą funkcję mówienia.
Konferencję zorganizował Instytutu Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Zarząd Śląskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Logopedycznego i Kolegium Nauczycielskie w Bielsku-Białej. Podczas wykładów przedstawiciele środowisk naukowych poruszyli bodaj wszystkie wiodące w tej dziedzinie tematy.
– Dyskusja o tych problemach jest niezbędna. Musimy sobie uzmysłowić, że opieka logopedyczna nie ma racji bytu, jeśli jest realizowana wyłącznie przez logopedów. My potrafimy wprawdzie wiele dokonać w zaciszu naszych gabinetów, ale chodzi o to, by efekty zajęć były widoczne również poza nim – tłumaczyłam nam dr Katarzyna Węsierska z Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego – Na konferencji zjawili się w przeważającej większości nauczyciele. To dla nas wielki sukces, bo nauczyciel, mając bezpośredni kontakt z dzieckiem w szkole przekazuje dalej wiedzę, jaką może wykorzystać zarówno rodzic, jak i dziecko dotknięte dysfunkcją mowy.
Węsierska podkreśliła także rolę pierwszych kontaktów dziecka z językiem, a więc tych, jakie budowane są poprzez jego relacje z rodzicem.
– To rodzic w pierwszej kolejności powinien dawać dziecku przykład, zwracać uwagę na to, w jaki sposób mówi, rozmawiać z dzieckiem, czytać dziecku, słuchać go, pozwalać mu mówić, utrzymywać podczas rozmowy kontakt wzrokowy, ćwiczyć z nim – mówiła Węsierska.
Przykłady takich ćwiczeń podawała m.in. dr Iwona Michalak Widera z Polskiego Towarzystwa Logopedycznego, znana z wielu publikacji, a także książek do pracy z dzieckiem, w tym słynnych „Szumiących wierszyków”. Podkreślała ona rolę zabawy, podczas ćwiczeń. To m.in. oblizywanie warg, dmuchanie przez słomkę, wydymanie policzków, robienie śmiesznych min do lustra. Dr Widera tłumaczyła, w jaki sposób dostosować pracę logopedyczną do potrzeb dziecka niepełnosprawnego, podkreślając że w przypadku takich dzieci liczy się „konkret”, a więc odbiór prawdziwych bodźców tj. oglądanie, słuchanie, dotykanie, wąchanie czy smakowanie rzeczywistych, a nie wirtualnych, wymyślonych przedmiotów.
Na rynku istnieje już wiele pozycji, które pomagają dziecko uczyć się prawidłowo wymawiać głoski, sylaby, trudne w języku polskim słowa. Podczas konferencji można było zakupić podobne materiały. Poza tymi do nauki czytania, znaleźliśmy jeszcze książki do pracy manualnej, ćwiczeń oddechowych, pozycje uczące dzieci tworzenia sekwencji przyczynowo – skutkowych, rozwijania słownictwa, nauki liczenia oraz niezliczoną ilość kolorowych gier i zabaw edukacyjnych. Niestety jednak wystawcy, zapytani przez nas, gdzie na Śląsku można zaopatrzyć się w tego typu niezwykłe pomoce naukowe odpowiadali zgodnie – najlepiej w Internecie.
Podczas konferencji poruszono wiele ważnych kwestii, związanych z problemami wymowy. Dr Katarzyna Węgierska z Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego wprowadziła zebranych w temat profilaktyki logopedycznej w ujęciu systemowym. Następnie dr Mieczysław Chęciak opowiadał o tym, jak radzić sobie z dzieckiem jąkającym. Swój wykład wzbogacił o niezwykłą prezentację słowną rodzajów jąkania, a także filmy, prezentujące żywy przykład postępów, jakie robią jego podopieczni podczas terapii.
Dr Iwona Michalak Widera opisywała problem i metody ćwiczeń, jakie można wykorzystać w pracy logopedycznej z dzieckiem niepełnosprawnym. Jolanta Tambor Z Uniwersytetu Śląskiego poruszyła temat dzieci dwujęzycznych. Dr Danuta Pluta – Wojciechowska z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie opowiadała o tym, jak radzi w przedszkolu i szkole dziecko z opóźnionym rozwojem mowy. Inne osobistości świata nauki poruszały potem tematy, związane zarówno z zaburzeniami słuchu, wadami wymowy, emisji głosu, jak i roli rodziców w przypadku zakłóconego rozwoju mowy u dziecka. Popołudnie uczestnicy konferencji spędzili w salach Uniwersytetu Śląskiego, gdzie w formie praktycznej zdobywali umiejętność m.in. wykorzystywania technologii informatycznej w logopedii, jak ważna dla wykształcenia sprawności ortograficznej jest odpowiednia artykulacja, o komunikacji wśród dzieci nie mówiących i słabo mówiących, wczesnej nauce czytania, współpracy nauczyciela z rodzicem, a także jak radzić sobie z uczniem słabo słyszących.